धणी

-

विपुलता.

भारतीय पुराणांत गाइल्या गेलेल्या चरित्रांतील राधा या बिचार्‍या स्त्रीवर फार मोठा अन्याय झाला आहे. या दुष्कृत्यांत संस्कृत आणि प्राकृत कवि, पुराणिक, कीर्तनकार, शाहीर, नाटककार सगळेच सहभागी आहेत. तमाशांतून बिचार्‍या राधेचे धिंडवडे काढणार्‍या अल्पशिक्षित किंवा अशिक्षित लावणीकारांची अवस्था एक वेळ समजूं शकते पण सुशिक्षितपणाची बिरुदें मस्तकीं वागविणार्‍या आधुनिक कविबुवांनिहि एकाची धर्मपत्‍नी असलेल्या राधेला "तुझा आंबाडा सैल कुणीं केला?" असा मार्मिक [!] प्रश्‍न विचारला आहे !

कायदेशीर रीत्या मी या सर्वांना न्यायासनासमोर खेचूं शकलों असतो तर- ! असूं द्या. मी जनतेच्या न्यायालयांत राधेची कैफियत मांडीत आहें.

प्रत्येक अवतारांत सन्‍त हे भगवंताचे सहप्रवासी असतात, असा संकेत आहे. माझी राधामाई त्यांतीलच एक आहे. कृष्णावतारांत ती श्रीहरीवर पुत्राहून आगळें प्रेम करून धन्य झाली. राधेला पुत्र झाला असल्याचा उल्लेख कुठेंहि नाहीं. मातेचें स्‍नेहाळ रूप लेऊन माझी राधामाई या नाटकांत प्रेक्षकांसमोर येत आहें.

श्री. केशवरावजी भोळ्यांशीं वार्तालाप करीत असतां एकदां मी माझी राधेविश्रयींची कल्पना सांगितली. सौ. ज्योत्स्नाबाईंना ती फार आवडली. “राधामाई" नाटक हे त्यांच्या स्‍नेहाळ अनुरोधाचें फळ आहे.

या माझ्या मानसकन्येला जन्म देऊन मी बाजूला सरलों- विश्वामित्रासारखा ! हिचे कण्व झाले श्री. रांगणेकर. त्यांनी हिला पदरांत घेतलें. जणूं ही आपलीच कन्या आहे, अशा तन्मयतेनें त्यांनीं हिचे संगोपन करून हिला प्रेक्षकांसमोर उपस्थित केले आहे.
(संपादित)

गोपाळ निळकंठ दांडेकर
'राधामाई' या नाटकाच्या पुस्तकाच्या प्रथमावृत्तीच्या प्रस्तावनेतून.
सौजन्य- वि. र. बाम (प्रकाशक)

* ही लेखकाची वैयक्तिक मते आहेत. या लेखात व्यक्त झालेली मते व मजकूर यांच्याशी 'आठवणीतली गाणी' सहमत किंवा असहमत असेलच, असे नाही.

  इतर संदर्भ लेख