'संत कान्होपात्रा' नाटकाला आधारभूत अशी खरीखुरी ही एवढी एकच ओळ. कान्होपात्रा, शामा, कान्होपात्राचे अभंग, चोखामेळ्याचे अभंग, हे खरेखुरे घेण्याचा प्रयत्‍न केला आहे.

चोखामेळा कान्होपात्रेपूर्वी सुमारे दीडशे वर्षे अगोदर होऊन गेला आहे. पण तोही मंगळवेढ्याचाच होता. त्याचीच परंपरा चालविणारा चोखा मी निर्माण केला आहे. चोख वागणारा तो चोखा. अजूनही वारकरी मार्ग पत्करणार्‍या अस्पृश्यास 'चोख' म्हणतात. कान्होपात्रा पतित तर चोखामेळा अस्पृश्य. पण दोघेही भूमिकेने ज्येष्ठ म्हणूनच नाटकात त्यांची सांगड घालाविशी वाटली. त्याशिवाय नाटकातील सर्व वातावरण माझ्या अल्पमतीप्रमाणे काल्पनिकच तयार केले आहे.

कान्होपात्रेचे बरेच अभंग विषयाला परिपोषक होतील असेच घेतले आहे. त्याचप्रमाणे श्रीज्ञानदेव, श्रीनामदेव व श्रीसंत चोखामेळा यांच्याही अभंगाचा उपयोग यथाप्रमाणे करून घेतला आहे. संतांच्या प्रासादिक अभंगवाणीचा लाभ अनायसे मिळाल्यामुळे त्या बाबतीत संतांनीच मला निर्भय केले आहे.
आता भय राहिले ते माझ्या गद्य-पद्य भागाविषयी !
(संपादित)

नारायण विनायक कुलकर्णी
'संत कान्होपात्रा' या नाटकाच्या प्रस्तावनेतून.
सौजन्य- सप्तर्षी प्रकाशन, मंगळवेढा.

* ही लेखकाची वैयक्तिक मते आहेत. या लेखात व्यक्त झालेली मते व मजकूर यांच्याशी 'आठवणीतली गाणी' सहमत किंवा असहमत असेलच, असे नाही.

  इतर संदर्भ लेख