सखे नवल ऐक ! काय सांगू? अगं सगळ्या त्रैलोक्याचा धनी यशोदेला 'आई' म्हणतो पहा. देवकीने तुरूंगात राहून कंसाच्या कैदेत दिवस कंठून त्याला नऊमास उदरी वाहिला आणि मग यमुनेला दुथडी पूर आला होता तरी वसुदेवाने सुखाचे निधान नंदाच्या गोकुळात नेऊन सोडले. देवकीचा हा पुत्र यशोदेने सांभाळला, पाळला, मोठा केला. त्याने पुढे अर्जुनाच्या रथाचे भारतीय युद्धात सारथ्य केले. लाक्षागृहात पांडव सापडले तेव्हां त्यांचे रक्षण केले. साड्या पुरवून द्रौपदीचे लज्‍जारक्षण केले. पांडवांच्यासाठी दुर्योधनाच्या दरबारात शिष्टाई केली. पांडवांच्या सहाय्यकर्ता असा बंधुच तो झाला. कुठल्याही दु:खद प्रसंगात, त्रासामध्ये पाचही जणांना भगवान श्रीकृष्ण हा आधार होता. रणांगणामध्ये तर भ्रांतचित्त अर्जुनाला त्याने गीता उपदेशिली. ती आजही सर्वांना मार्गदर्शक ठरते. असा हा कर्मयोग्यांचा सांभाळकर्ता. त्यांचे ध्यानच. असा श्रीकृष्ण, ज्याच्यात सार्‍या ब्रह्मांडाची साठवण झाली आहे असा, लोणी चोरले म्हणून उखळाशी बांधून घातला यशोदेने. जो चराचर व्यापून शिल्लक राहिला त्याला त्याच्या आईने रागेरागे उखळाला बांधले. हे किती नवलाचे आहे की भक्तांना भवबंधनातून मुक्त करणारा यशोदेनं उखळाशी बांधून घातला. खरी गंमत तर पुढेच आहे. ज्याच्या चरणाशी सर्व तीर्थे लोळण घेतात तो राधेला 'मी तुझी वेणीफणी करीन असे म्हणतो', हे नवल नाही का? जनार्दनांचे एकनाथ म्हणतात की तत्पद, त्वंपद, तसिपद दाखविणारा मुक्ति देणारा, कैलासपदास नेणारा भगवान श्रीकृष्ण गोकुळात गायी वळत होता, गोपालकांचा मित्र झाला होता आणि गिपिकांचा सखा झाला होता, प्रेयस झाला होता. अशा या अगाध लीलेच्या सूत्रधारास यशोदेला आई म्ह्णून हाक मारताना पाहून अगदी नवल वाटते. त्याची काय लीळा आहे ते कळत नाही.

व्यंकटेश कामतकर
सार्थ भारूडे
सौजन्य- धार्मिक प्रकाशन संस्था, मुंबई

  इतर भावार्थ