'सांगत्ये ऐका'ची बुगडी सातार्‍यात जाताना सांडली तरी जनमानसाच्या स्‍मृतीतून कधी विस्मरणात गेली नाही आणि जाणार नाही.

अनेकांचा समज असा आहे की 'मेरा साया' मधील 'झुमका गिरा रे' वरून गदिमांना ही लावणी सुचली. पण खरी गोष्ट अशी आहे की 'सांगत्ये ऐका' १९५९ साली वितरित झाला आणि ज्या 'पाठलाग' (१९६४) साठी गदिमांनी गीतं लिहिली त्या 'पाठलाग'वर 'मेरा साया' बेतलेला होता.

'गदिमा गीत महिमा' मध्ये प्रास्ताविक स्वरुपात प्रसिद्ध झालेल्या 'माडगूळकरांच्या गीतामधली संदर्भ संपन्‍नता' या लेखात शान्‍ता शेळके म्हणतात, " 'झुमका गिरा रे बरेली की बझार में' या हिंदी पारंपारिक गीतामध्ये माडगूळकर झुमक्याच्या जागी 'बुगडी' या मराठमोळ्या कर्णभूषणाची योजना करतात तर 'बरेली' गावाच्या जागी 'सातारा' आणतात. मग ते गीत हिंदीचा पारंपारिक मुखवटा सोडून एकदम मराठी वळणाचेच बनून जाते. मराठी मनाला ते आपलेसे वाटू लागते. माडगूळकरांचे हिंदी वाचनही भरपूर होते.."
यावरून असंही म्हणता येईल की गदिमांच्या 'बुगडी'च्या तुफान लोकप्रियतेमुळे 'मेरा साया' मध्ये ते पारंपारिक गीत घेण्याची बुद्धी झाली असावी.
(संपादित)

गंगाधर महाम्‍बरे
ग. दि. माडगूळकरांची चित्रगीते
सौजन्य- मधुराज पब्‍लिकेशन्‍स्‌ प्रा. लि., पुणे

  इतर संदर्भ लेख

 

प्रतिभावंतांची प्रतिभा कधी, कुठे व केव्हा जागृत होईल हे सांगता येत नाही. मयतीच्या प्रसंगांतून एक अजरामर गाणे होऊ शकते का? तर याचे उत्तर 'हो' आहे.
'बुगडी माझी सांडली गं' च्या निमिर्तीची रंजक कथा..

'सांगत्ये ऐका' हा गदिमांचा खूप गाजलेला चित्रपट. २९ मे १९५९ रोजी पुण्याच्या 'विजयानंद' चित्रपटगृहात हा चित्रपट झळकला आणि त्याने मराठी, भारतीय, जागतिक चित्रपटसृष्टीत नवा इतिहास, विक्रमही घडवला. हा चित्रपट सलग ५ वर्षे चालला. चित्रपटात वग, द्वंद्व गीत, भूपाळी, स्‍त्री गीत आणि लावण्या अशा विविध गीत प्रकारांचा सामावेश होता. चित्रपटाचे संगीतकार होते वंसत पवार तर त्यांचे सहाय्यक म्हणून राम कदम काम करीत होते.

या चित्रपटाचे शुटींग पुण्याच्या प्रभात चित्रनगरीत चित्रित झाले. (Film Institute, Pune) केवळ ३ महिन्यात हे पूर्ण झाले, चगदिमांनी चित्रपटासाठी झकास 'बुगडी माझी सांडली गं' लावणी लिहून दिली पण संगीतकार वसंत पवार यांना काही केल्या या गाण्याला चाल सुचेना. सतत त्यांच्या व सहाय्यक राम कदमांच्या डोक्यात विविध चाली घोळत होत्या पण मनासारखी चाल काही होईना.

एक दिवस राम कदम त्यांच्या घरी होते. शेजारी एका घरात कोणाचे तरी निधन झाले. मोठ्याने रडारड सूरु झाली. ग्रामीण भागात मोठ्याने हाका घालीत रडण्याची साधारण पद्धत असते. राम कदम ते ऐकत होते. घरातली एक महिला मोठ्याने मयताला साद घालत होती, 'असा कसा माझा बाबा गेला गं..'

आणि काय गंमत, या रडण्याच्या तालातून राम कदमांना या गाण्याची चाल सुचली. 'बुगडी माझी सांडली गं..' व गेली ५५ वर्षे गाजत असलेल्या झकास लावणीचा जन्म झाला.

'मेरा साया' या हिंदी चित्रपटात गाजलेले गीत आहे. 'झुमका गीरा रे' हा चित्रपट १९६६ साली प्रदर्शीत झाला तर 'बुगडी माझी सांडली गं' चा 'सांगत्ये ऐका' हा १९५९ साली. त्यामुळे 'झुमका गीरा रे' चा 'बुगडी माझी सांडली गं' हा अनुवाद आहे हा गैरसमज आहे. उलटे असू शकते.

  सुमित्र माडगूळकर

('आठवणीतली गाणी'वर प्रसिद्ध झालेले ब्लॉग्ज कॉपी-पेस्ट करणे अनधिकृत आणि अनैतिक आहे. या लिखाणाचा कुठल्याही प्रकारे वापर करण्याआधी लेखकाची परवानगी घेणे बंधनकारक आहे.)